|
|
Breguet’in
baş tasarımcısı Marcel Vuillerme tarafından aynı firmanın başarılı
uçağı Breguet.14’ün yerini almak üzere tasarlanmıştır. A.2
versiyonu keşif, B.2 versiyonu ise iki kişilik gündüz bombardıman
modelleridir. İlk prototipi 1921 Kasım’ında Paris’teki havacılık
gösterisinde sergilenmiştir. İlk uçuşunu 1922 Mart’ında yapan
uçak 1923’den itibaren seri üretime girmiştir. 1927 yılına
kadar Fransız Hava Kuvvetleri’ne, her tipten eşit sayıda olmak üzere
2000 civarında Breguet.19 teslim edilmiştir.
Breguet.19’lar
en çok beğeni kazanan ve en çok ihraç edilen Fransız uçaklarından
biridir. Yabancı müşterilerin arasında en büyük müşteri olarak
Yugoslavya yer alır. 1925-1932 arasında bu ülkeye 400 Breguet.19
teslim edilmiştir. Bu uçaklardan 185’i bitmiş halde Fransa’dan
sevk edilmiş, 40’ı Yugoslavya’da monte edilmiş, 175’i ise
Kraljevo’daki yeni uçak fabrikasında üretilmiştir.
Breguet.19’ları
kullanan diğer ülkeler arasında İspanya, Polonya, Çin,
Yunanistan, Arjantin, Belçika, Arjantin, Bolivya, Venezuela, Paraguay
ve Türkiye sayılabilir. Yugoslavya’ya ilaveten İspanya’da CASA,
Belçika’da SABCA lisans altında üretimide gerçekleştirmişlerdir.
Bu
arada Yugoslavya’nın satın aldığı 5 adet Breguet.19 tadilat için
Breguet fabrikasına dönmüştür.
Yapılan tadilatlarda kanatlara yarı eliptik uçlar takılarak
kanat açıklığı 14.99 metreye, uçak boyu 9.6 metreye yükseltilmiştir.
Kanat ve gövde arasına 4 ilave dikme takılmıştır. 600HP
Hispano-Suiza motorlar ile donatılan bu yeni model Kraljevo’da üretilmeye
başlamış, 5 uçak
Romanya’ya, 2 parti halinde 40 uçak ta Türkiye’ye satılmıştır.
İstiklal
Savaşı’mız yıllarında değişik şekillerde silahlı
kuvvetlerimize katılan Breguet 14.A2/B2’lerden pilotlarımız son
derece memnun kalmışlardı. Bu nedenle bu uçağın devamı olan
Breguet 19.A2’lerden 1925 yılında 20 adet sipariş verildi. Mayıs
ila Ağustos 1926 arasında getirilen uçaklar Eskişehir’de bulunan
2.nci ve 9.uncu Tayyare Bölükleri’ne atandı. 450 HP Lorraine-Dietrich
12Ed 12 silindirli sıra motor ile tahrikli bu uçaklar 1938 yılına
kadar aktif görevde kaldı. 1928 yılında da 45 adet Breguet 19.B2
satın alındı. 1929 yılında servise giren B2’ler 1.inci, 2.nci,
21.inci, 24.üncü, 27.nci, 28.inci Tayyare Bölükleri ile Hava Okulu
Tatbikat Taburu’nda görevlendirildi.
Bu uçakların tamamı da Lorraine-Dietrich 12Ed motorlarla(*)
teçhiz edilmiştir. 1930’lu yılların başlarında açılan bir
ordu destek uçağı müsabakası sonucu, özellikle fiyatının uygun
olması nedeniyle Breguet 19.7.A2 seçildi. 650 HP gücünde 12
silindirli Hispano-Suiza 12Eb sıra motor ile mücehhez bu uçaklardan
20 adet sipariş edildi. 1932’de hizmete giren
19.7.A2’leri 20 adet Breguet 19.7.B2 takip etti. 600 HP
Hispano-Suiza 12Lb ile donatılmış bu uçaklar da 1934’de hizmete
girdi. 1938’den itibaren Vultee’ler ile değiştirilmeye başlanıp
keşif ve hafif bombardıman görevlerine atanan bu uçakların
sonuncusu 1940’de Westland Lysander ile değiştirildi.
Bu
uçakların en büyük özelliği tamamının Türk Hava Kurumu vasıtasıyla
vatandaşlardan toplanan bağışlarla alınmış olmalarıdır. Halkın
bağışlarıyla alınan bu uçakların herbirinin üzerinde hangi şehir
veya ilçenin bağışlarıyla alındığını belirtmek amacıyla o
yerleşim biriminin adı başlangıçta eski yazıyla, Harf
Devrimi’den sonra da yeni harflerle yazılmış bulunmaktaydı. Bu
arada THK’nun kuruluşuna öncülük etmiş olan büyük Ata bu
kuruluşu ve bu kuruluşa yaptıkları bağışlarla silahlı
kuvvetlerimize 300 civarında uçak kazandıran halkımıza bir şükran
ifadesi olarak yurtiçi turların yapılmasını emretti. 1933 yılında
3 Breguet 19’dan oluşan filo bütün yurdumuzu gezdi.
Cumhuriyet’imizin 10. yıl kutlamalarına uçaklarıyla katılan
Sovyet Heyeti’nin ziyaretlerini iade etmek maksadıyla Moskova’ya
5 uçaktan meydana gelmiş bir grubun ziyareti düzenlendi. Sivastopol
ve Harkov’da kaldıktan sonra Moskova’ya intikal eden uçaklarımız
büyük bir coşkuyla karşılandı. 1 Mayıs 1934 gösterilerine katılan
uçaklarımız daha sonra Harkov-Zaporojne üzerinden Bürkeş’e
gitti ve 15 Mayıs’taki “Kahramanlar Günü” gösterilerine katıldı.
Bilahare İstanbul üzerinden Eskişehir’e dönüldü.
|
|
It
was designed by Marcel
Vuillerme the chief designer of Breguet Co as a replacement for the
successfull breguet.14. The A.2 version was the reconnaissance and the
B.2 version was the two seated day bomber models. The first prototype
was exhibited at the Paris Airshow in November 1921. İts first flight
took place in March 1922 and the plane was put into series production
starting in 1923. Until 1927 2000 Breguet.19s
of equal quantities from each model were supplied to the French
Air Force.
Breguet
19s were among the French planes which gained great admiration and
which were exported in great numbers. Yugoslavia ranks the first among
the foreign customers. In between 1925-1932 about 400 Bre.19s were
delivered to this country. 185 of them were completely finished in
France, 40 were assembled in Yugoslavia and 175 were produced under
licence in the new aircraft factory at Kraljevo.
Spain,
Poland, China, Greece, Argentinia, Belgium, Venezuela, Paraguay and
Turkey may be named among the users of this plane. In addition to
Yugoslavia they were also produced under licence in Spain by CASA and
in Belgium by SABCA.
In
the meantime 5 of the Breguet.19s acquired by Yugoslavia were sent
back to the Breguet plant in France for upgrading. Semi elliptical
wing tips were assembled on the wings and the wingspan thus increased
to 14.99 meters and the length to 9.6 meters. Also 4 struts were added
in between the wings and the fuselage.
The new version equipped with 600HP Hispano-Suiza engines were
started to be produced at the Kraljevo plant. 5 examples were sold to
Romania and 40 to Turkey in 2 equal parties.
The
Turkish pilots were very fond of the Breguet.14s acquired during the
years of the War of Independence. As a result an order of 20 Breguet
19.A2s were placed in 1925. The planes which were handed over to the
Turkish authorities were deployed at the 2nd and 9th Tayyare Bölük
stationed at Eskişehir. The planes equipped with 450 HP Lorraine-Dietrich
12Ed 12 cylinder in-line engines remained in service until 1938. In
1928 45 Breguet 19.B2s were purchased. The planes received in 1929
were used to arm the 1st, 2nd, 21st, 24th, 27th, 28th Tayyare Bölük’s
and the “tatbikat Taburu” at the Air School. All of these plane
were also equipped with Lorraine-Dietrich 12Ed engines(*) .
In the beginnings of the 1930s as a result of the competition for an
army support aircraft Breguet 19.7.A2s were selected mainly because of
financial basis. 20 Breguet 19.7.A2s which were equipped with 600 HP
Hispano-Suiza 12Eb in-line engines were ordered to Yugoslavia. They
were deployed in 1932 and a new order covering 20 Breguet 19.7.B2s
equipped with 650 HP Hispano-Suiza 12Lb were placed. Both of
these Yugoslav made versions started to be replaced by the Vultee’s
in 1938. They were assigned to reconnaissance-light bomber duties and
with the arrival of Westland Lysanders the remaining were retired in
1940.
The
thing that is very special to these planes is that all of them were
provured by the donations of the Turkish people made to THK ( Turkish
Air League). The name of the town with the donations from which the
planes were bought bear the name of the town on the fuselage or on the
rudder. At the beginning it was written in old Turkish script. Since
1928, after the Alphabet Revolution they were written with new Turkish
letters. In the meantime Atatürk, the founder of the Turkish Republic
was very much impressed with the donations of the Turkish people which
enabled the procurement of about 300 military planes, ordered that
tours of military planes should be made wihtin Turkey to show their
gratitude to the Turkish people. Groups of Breguet 19s toured the
whole Turkey. A group of five Breguet.19s also flew to Moscow via
Sevastopol and Harkov as a payback to the visit made by the Soviet
delegation on the 10th anniversary of the Turkish Republic. The
Turkish planes were welcomed with great joy. They participated the
ceremonies on May 1st, 1934 and they flew as the leaders of the whole
flight group. Then they flew to Bucharest via Harkov and Zaporojnie to
take part at the ceremonies on 15th of May “The Heroes Day”.
Afterwards they flew to Eskişehir flying over but not stopping at
Istanbul.
|
|
|
|
Özellikleri/specifications:
Mürettebat/crew
:2, motor/engines: (yukarıdaki metne bakınız/pls see text above),
kanat açıklığı/ wingspan:14.83m, uzunluk/length: 9.60m, yükseklik/height:
3.69m, boş ağırlık/empty weight: 1387 kg, azami kalkış ağırlığı/max
to weight: 2500 kg, azami hız/max speed: 214 km/h, manzil/range:
800 km, tavan/ceiling: 7200m, armament/silah donanımı (B2
modeli/B2 version): 1 x7.7mm MG ileri bana sabit/forward looking
fixed, 2 x7.7mm arka kokpitte hareketli/in rear cockpit rotable, 800
kg bomba yükü /bombload
|
|
