Çocuklarda inatlaşma her yaş döneminde
görülür. Bağımsız birer birey olduklarının
farkına varmaya başlamaları ve dünyayı keşfetme
merakları bu inatlaşma sürecini tetikler.
Çocuklar
anne-babaları ve çevresindekiler ile ayırım
yapmaksızın her zaman ve her konuda çatışmaya girebilirler.
Çocukların bir inatlaşma nöbeti süresince fikir
değiştirdiğine tanık olabilirsiniz. Bazen, neyi isteyip neyi
istemediğini bile anlayamazsınız. Örneğin,
acıkmıştır ama evdeki yemeği yememekte direnir,
hamburger ister, hamburgerciye gidersiniz, ben bundan istememiştim
ötekinden al diye tutturur, öteki mönüden alırsınız
başka bir bahane bulur vs. Birinizden biri yenik düşene kadar devam
eder bu sürtüşme.
Çocuğunuzun inatlaşma dönemlerinde her iki
tarafın da amaçlarını açıkça ortaya koymaya
çalışın. Sizin amaçlarınız çok çeşitli
olabilir; ona yemek yedirmek, bir oyuncakçının önünden geri
çekmek, ablasının odasından çıkmasını
sağlamak veya uyutmak.
Onun ise tek bir amacı vardır; sizin
dediğinizin tersini yapmak. Ancak bu şekilde size kendisinin
bağımsız bir birey olduğunu, kendi tercihlerini kendisinin
yapabildiğini kanıtlayacaktır. Pek çok anne-baba bunun
farkında olmadığı için çocuklarıyla gereksiz yere
çatışmaya girer ve kendilerini de çocuklarını da
yıpratır. Daha da kötüsü bazı çocuklar bunu bir
alışkanlık haline getirirler, daha ileriki yaşlara
taşırlar ve anne-baba bu çatışmalara çözüm olarak
şiddete başvurmaya başlar.
Kısacası çok küçük
yaşlarda başlayan ve çocukların gelişiminde çok doğal
olan inatlaşma, anne-baba ve çocuk arasındaki bir
iletişimsizliğin başlangıç noktası olabilir ve bir
kısırdöngüyle son bulabilir. Çocuğunuzla çatışmaya
girdiğinizde yapmanız gerekenler şöyle sıralanabilir;
Her şeyden önce bu durumda
soğukkanlılığınızı korumaya
çalışın. Derin bir nefes alın ve içinizden "O sadece
bir çocuk" deyin. Öfkeli bir tavır takınmayın,
yumuşak ve uzlaşmacı bir ses tonuyla konuşmaya özen
gösterin. Kesinlikle başarısız olacağınızı
aklınıza getirmeyin.
Sahada olmadığınızı
ve futbol oynamadığınızı unutmayın; her ikiniz de
kazanabilir, her ikiniz de amacınıza ulaşabilirsiniz.
Amacınız ona, kimin güçlü kimin güçsüz olduğunu ispatlamak
değil, o anda elde edemeyeceği bir şeyden vazgeçmesini
sağlamak olmalı.
İstediği şeyi neden
yapamayacağınızı basit bir şekilde açıklayın
ve bu açıklamayı yaparken mutlaka bu durumdan dolayı ne kadar
üzgün olduğunuzu belirtin. Onun istediği şeyi sizin de
istediğinizi ama koşulların buna izin vermediğini söyleyin.
Duygularını paylaştığınızı bilmek onu
hem rahatlatacak, hem de sizi ona karşı sürekli engeller koyan bir
düşman olarak görmesini engelleyecektir.
Ona kararlı ve
tutarlı, fakat mutlaka sevecen bir tavırla yaklaşın. Önce
"hayır" dediğiniz bir şeye sonradan "evet"
derseniz çocuğunuz bunu size karşı sürekli kullanmaya
başlayacaktır. Başka zaman ve durumlarda da siz pes edene kadar
da sizinle çatışmaya devam edecektir.
Ona gerekli
açıklamaları yaptıktan, üzgün olduğunuzu söyledikten ve
bu konuda kararlı olduğunuzu hissettirdikten sonra biraz zaman
tanıyın. Bir süre sonra yeniden istediğini elde etmek konusunda
sizinle inatlaşmaya başlarsa hiç tepki vermeyin. Birkaç denemeden
sonra vazgeçecektir.
Çocuğunuz her şeye rağmen sizinle
inatlaşmaya devam ediyorsa, dikkatini istediği şeyden başka
bir noktaya çekmeye çalışın. Bu bir çizgi film, bir kuş,
bir kedi, sevdiği bir yiyecek veya oyun vb. herhangi bir şey olabilir.
Çocuğunuz sakinleşene kadar ilgisini çekebilecek değişik
alternatifler deneyebilirsiniz. Bu küçük yaştaki çocuklarda daha çok
geçerlidir. Ancak, okul yaşına kadar, hatta bazen daha
sonrasında bile bu yöntemin yararını görebilirsiniz.
Çocuğunuza seçenek sunun, böylece onu bağımsız bir birey
olarak tanıdığınızı, onun kararlarına
saygı duyduğunuzu düşünecektir. Kendisiyle ilgili
kararları verebildiğini ve onun seçimine öncelik
tanındığını düşünerek inatlaşmaktan
vazgeçecektir. Siz de makul bir kaç seçenekten birini kabul
ettirebildiğiniz için kendinizi rahat hissedeceksiniz.
Sunduğunuz
seçenekler ne kadar az olursa çocuğunuzun karar verme süresi de o kadar
kısa olur. Sunduğunuz seçeneklerin, herhangi birinin seçilmesi
durumunda onayladığınız seçenekler olmasına dikkat
edin ki, yeniden bir anlaşmazlık yaşamayasınız
|