www.tayyareci.com                  ANA SAYFA Tayyareci Türkçe Site Türkiye'nin en kapsamlı havacılık sitesi
Tayyareci English Site
Tayyareci Deutsch Site
Sitede Arama :
 

SEPECAT Jaguar

Fighter-bomber / Av-bombardıman

Jaguar’ın orijinleri Britanya ve Fransa’da 1960’ların başlarına kadar gider. 1963’de RAF Gnat ve Hunter’ların yerini alacak bir eğitim uçağı için şartname yayınladı. Fransa’da da Hava Kurmayları “Armee de l’Air” ve muhtemelen “Aeronavale” için hafif bir taktik eğitim uçağı arayışına girmişlerdi. 1964 Ocak’ında ECAT (Ecole de Combat et Applui Tactique) olarak adlandırılan şartname yayınlandı. Şartname orta ve alçak irtifalarda görev yapabilen, hızlı bir şekilde ve düşük maliyetli basit bir subsonik uçağı öngörüyordu. 1964 Mart ayında britanya hükümeti Ortak Pazar’da Fransız vetosuna mani olabilmek için müşterek bir programı düşünmeye başlamıştı. Ancak ECAT RAF taleplerini karşılamıyordu, BAC tasarımı P.45 karşılıyordu. Ancak BAC’ın seçimi Britanya’nın Ortak Pazar’a girmesine yaramıyacaktı. Bunun neticesi iki ülkenin kurmayları 1964 Ekim’inde müşterek şartnamenin tespiti için bir seri görüşme yapmaya başladılar ve şartları 1965 Nisan’ında belirlediler.

1965 başlarında iki motor konsorsiyomu meydana getirilmişti. Bristol Siddeley SNECMA ile M45 Mars motoru üzerinde; Rolls-Royce ile Turbomeca da RB.172 ile T.260 Turmolet’i birleştiren bir tasarım üzerinde bir araya geldiler. 1965 Ocak ayında Fransızlar Breguet BR121’i ECAT’ın temeli olarak seçtiler ve 18 Şubat’ta da RB.172/T.260’ı bu uçağın motoru olarak belirlediler. 17 Mayıs’ta da bir anlaşma memorandumu imzalandı. Bu memoranduma göre 300 uçak alınacaktı. Bunun 150’si RAF için eğitim uçağı,  Armee de l’air için 75 eğitim, 75 taarruz uçağı olacaktı.

Jaguar ismi 1965 Paris Hava Gösterisi’nde ilan edildi. Aynı yıl BAC/Warton tesislerinde çok yoğun mühendislik çalışmaları yapıldı. Çalışmaların çoğu dahili olmakla beraber dik kuyruk kanadı daha uzun ve daha ince hale getirildi, gövde uzatıldı, kanatlar büyütüldü ve inceltildi. Ancak bu çalışmalar 1965 kasım’ında donduruldu.

1966 Mayıs’ında BAC/Breguet arasında SEPECAT adıyla bir bir müşterek teşebbüs ortaklığı kuruldu. Bu kuruluş uçağın gövdesini yapacaktı. Rolls-Royce Turbomeca da 22 Haziran 1966’da Londra’da tescil olunarak motor imalatının sorumluluğunu aldı.

17 Nisan 1968’de ilk Jaguar E-01 tamamlandı ve ilk uçuşunu 8 Eylül’de yaptı. İlk taarruz Jaguar’ı olan A-03 ise ilk uçuşunu 29 Mart 1969’da yaptı.

İlk İngiliz prototipi olan S-06 12 Ekim 1969’da uçtu. 1970’de Britanya Hükümeti taaarruz amaçlı 165 adet tek kişilik ve 35 adet iki kişilik Jaguar almaya karar verdi. Eğitim gereksinimlerinin Hawker P.1182 (sonraları Hawk) ile karşılanması tercih edildi.

1972’de Fransız Donanması Hava Kuvvetleri “Aeronavale” Jaguar M’den geliştirilmiş Etendard lehine feragat etti.

The origins of the Jaguar go back to the early 1960s in Britain and France. In 1963 the RAF issued specifications for a trainer to replace the Gnat and Hunter in 1974. In France, the Air Staff had been considering a light tactical trainer for the Armée de l'Air and possibly the Aeronavale as well. By January 1964 they had drawn up a requirement called ECAT (Ecole de Combat et Appui Tactique). It specified a simple subsonic aircraft, for use at low and medium altitudes, that could be developed quickly and at moderate cost.  In March 1964 the British began to think about a possible joint programme, in order to help overturn the French veto on Britain's joining the Common Market.  But ECAT didn't meet RAF requirements and the British design BAC P.45 did, but it wouldn't help get Britain into Europe. In October 1964 the two air staffs began a series of discussions which led to a joint requirement in April 1965.

In early 1965 two engine consortia were created almost overnight. Bristol Siddeley teamed up with SNECMA to make a joint bid with the latter's M45 Mars, and Rolls-Royce teamed up with Turboméca, bringing together the RB.172 and T.260 Turmolet engines. In January 1965 the French selected the Breguet BR121 as the basis of ECAT and on 18th February the French Air Ministry announced that the RB.172/T.260 has been selected as the powerplant for ECAT. On May 17th a Memorandum of Understanding was signed, which put ECAT on a firm legal footing. This Memorandum set out a requirement for 300 aircraft: 150 trainers for the RAF, and 75 trainers and 75 strike aircraft for the Armée de l'Air.

The name Jaguar was announced at the 1965 Paris Air Show. During 1965 an immense engineering effort went on, mostly at BAC/Warton, to turn the BR121 into the Jaguar. Most of the changes were internal, but the airframe was made longer, the wing was enlarged but made thinner, the vertical tail was made taller and thinner and the tailplanes were made bigger and thinner. The design was frozen in November 1965.

In May 1966 a joint BAC/Breguet company called Sepecat (Société Européenne de Production de l'Avion ECAT) was set up to build the airframe. Rolls-Royce Turboméca Ltd was registered in London on June 22nd 1966 for the engine.

On April 17th 1968 the first Jaguar, E-01, was rolled out. First flight took place on September 8th. The first single-seat attack Jaguar, A-03, flew supersonically on its first flight on March 29th 1969.

The first British prototype, S-06, flew on October 12th 1969.  In 1970 the British decided to buy 165 single-seat and 35 two-seat Jaguars as attack planes. The original training requirement was met by the Hawker P.1182 (later known as the Hawk).

In 1972 the Jaguar M was dropped by the Aéronavale in favour of an Etendard upgrade.

Jaguar specs / doneleri:

Crew/mürettebat: 1 - 2, engines/motorlar: 2 x Rolls-Royce/Turbomeca RT.172 "Adour", thrust/itiş gücü:31.8kN, wingspan/kanat açıklığı: 8.7m, length/uzunluk: 16.4m, height/yükseklik: 4.9m, wing area/kanat alanı: 24.0m2, start mass/kalkış ağırlığı: 11000-15500kg, max speed/azami hızı: 1350km/h, armament/silah donanımı: 2 x 30mm MG, 2 x AIM-9 “Sidewinder AA missiles, 1000kg of bombs

Editör :   M. Haluk SEVEL