|
(39)
Türk Ordusunun İstanbul'a Girişi:
Anadolu'yu kurtaran büyük zaferden sonra 1 nci Ordu birlikleri İstanbul'a
barış veya savaş yolu ile girmek için İzmit'ten Bostancı'ya
kadar olan sahaya yayılmıştı. Yunan savaş gemileri 27 Eylül
1922 günü İstanbul'dan ayrıldı.
Lozan'da bir barış anlaşmasına varılamadığı takdirde, İstanbul'a
zorla girilecekti. 1 nci Tümen Ordunun en ilerisinde idi. Bu Tümen
"Demir Tümen" diye de anılıyordu. Gebze dolaylarında
olduğu için İstanbul'a ilk ayak atış da Demir Tümene nasip
olmuştu.
4 Ekim 1922 günü tümen Gebze'den hareketle biri sahil yolundan diğeri
kuzeyden iki koldan İstanbul'a doğru ilerliyordu. Şimdi
durumu, Demir Tümen Komutanı General H. Hüsnü'den (ERKİLET)
dinleyelim:
"Sahil yolunu takip eden birlikler akşama doğru Bostancı'ya
ulaştı. O akşam halk tümeni evlerinde misafir etti. Kuzeydeki
kol da civar köylerde geceledi. Ertesi günü salah Göztepe'ye
gelindi. Göztepe'de yalnız çevreden değil Kadıköy ve İstanbul'dan
gelen büyük bir halk topluluğu ile karşılaşıldı. Tümen
topluluk önünden bir geçit resmi yaparak, Kadıköy-Haydarpaşa'ya
doğru ilerledi. İstanbullular askere çiçekler, buketler atıyorlardı.
5 Ekim 1922 gecesini, Haydarpaşa'daki İngilizlerden kalan barakalı
ordugahta geçirdik.
6 Ekim 1922 sabahı Tümen Üsküdar'dan araba vapuru ile İstanbul'a
geçirildi ve Gülhane parkında toplanıldı. Oradan Soğukçeşme
- Köprü - Bankalar caddesi yolu ile Taksim Meydanına gidildi.
Beyoğlu'nda iki, üç gün evveline kadar bir çok dükkan ve
pencerelere asılı olan Yunan ve diğer yabancı bayrakların hiç
birisi kalmamış, mav ve beyaz renklar gitmiş yerlerine konan Türk
bayrakları ile çevreyi al ve beyaz renklar kaplamıştı.
O gün Tümen Taksim'de bir geçit resmi yaptı. Seyredenlerin hafızasından
hiç bir zaman silinmeyecek bir görüntü idi. Daha sonra Tümenin
5 nci Alayını Fransızların nisbeten temiz ve kullanılabilir bir
halde bıraktıkları Taşkışla'yı işgale yolladım. Diğer
Alaylar Üsküdür'a barakalı Ordugaha döndüler.
Üsküdar ve Kadıköy halkı Tümenin o yakadaki pek çok
personelini evlerinde misafir ettiler. Böylece İngilizlerin yıkıp,
tahrip edip berbat bir hale getirdikleri Selimiye kışlası
temizlenip onarılıncaya kadar asker halkın misafiri oldu. İşte
İstanbul'un ikinci fethi böyle gerçekleşti."
4 Ekim 1922'de İstanbul resmen Milli Hükümet emrine geçti.
11 Ekim 1922'de Mudanya ateşkes anlaşmasının imzalanması ile
Yunanistan'a karşı olan harekata son verilmişti. Bu sebepten hava
harekatına da son verildi.
(40)
1922 Yılında Türk Hava Birliklerinin Durumu:
1
nci Uçak Bölüğü
Bölük
Komutanı
Binbaşı
Yahya
Pilotlar
Sivil
Pilot Cemal
Sivil
Pilot Sabri
Sivil
Pilot Basri (ALEV)
Sivil
Pilot Fehmi (MALTEPE)
Sivil
Pilot İsmail Zeki
Rasıt
Üsteğmen
İhsan (ORGUN)
Bölük
Uçakları
Breguet-14
A2 / 174 ncü Alay
Breguet-14
A2 / Nafiz-4
Albatros
/ 1 nci Albatros
Spad-XIII
/ Şehit Fehmi
Spad-XIII
/ Şehit Behçet
Spad-XIII
/ Şehit Sırrı
2
nci Uçak Bölüğü (Ocak - Haziran 1922)
Bölük
Komutanı
Yüzbaşı
Fazıl
Pilotlar
Sivil
Pilot Vecihi (HÜRKUŞ)
Sivil
Pilot Hayrettin
Sivil
Pilot Mükerrem / Stajyer pilot - Adana'da
Sivil
Pilot Remzi / Stajyer pilot - Adana'da
Rasıtlar
Yüzbaşı
Hüseyin Hüsnü (BİLGE) / Batı Cephesi İrtibat Subayı
Yüzbaşı
Bahattin
Üsteğmen
Ömer Avni (OKAR) / Batı Cephesi İrtibat Subayı
Üsteğmen
Sıtkı (TANMAN)
Üsteğmen
Osman Nuri (BAYKAL)
Üsteğmen
Tevfik (BEŞGÜL)
Üsteğmen
Hasan Basri
Üsteğmen
Hamdi (ÇAYPINAR)
Bölük
Uçakları
Albatros-D
III av uçağı / 1 adet
Breguet-14
A2 silahlı keşif uçağı / 1 adet / İsmi: Sakarya
De
Havilland-9 keşif bombardıman uçağı / 1 adet / İsmi: İsmet
Fiat
(Aviatik) eğitim uçağı / 1 adet / 7 Şubat'ta Mersin'den
getirildi.
1
Haziran 1911'den sonra her iki bölük birleştirilerek Cephe Uçak
Bölük Komutanlığı kurulmuştu.
Cephe
Uçak Bölüğü
Bölük
Komutanı
Binbaşı
Fazıl
Pilotlar
Yüzbaşı
Yahya
Astsubay
Fehmi (MALTEPE) / 27 Haziran'da Yunanlılara esir oldu.
Astsubay
Cemal (TURGUTLU)
Astsubay
İhya
Astsubay
Mükerrem
Astsubay
Basri (ALEV)
Astsubay
Abdülhalim (CANKO)
Rasıtlar
Yüzbaşı
Bahattin
Teğmen
İhsan (ORGUN) / 27 Haziran'da Yunanlılara esir oldu.
Teğmen
Hamdi (ÇAYPINAR)
Üsteğmen
Yusuf Kenan
Teğmen Osman
Nuri (BAYKAL)
Teğmen
Sıtkı (TANMAN)
Üsteğmen
Hasan Basri
Bölük
Uçakları
Breguet-14
A2 / 174 ncü Alay
Breguet-14
A2 / Nafiz-4
Breguet-14
A2 / No:10
Breguet-14
A2 / Ganimet-2
De
Havilland-9 / Ganimet-1
De
Havilland-9 / İsmet
Spad-XIII
/ Şehit Behçet
Spad-XIII
/ Şehit Sırrı
Spad-XIII
/ Şehit Fehmi
Spad-XIII
/ Şehit Bahattin
Spad-XIII
/ Şehit Cemal
Nieuport
/ Ganimet-3
Nieuport
/ Ganimet-4
Nieuport
/ Ganimet-5
Albatros-D
III / 1 nci Albatros
Albatros-D
III / 2 nci Albatros
Adana
Uçuş Okulu (1922)
Okul
Komutanı
Pilot
Yüzbaşı Salim (İLKUÇAN)
Öğretmen
Pilotlar
Teğmen
İysmer (Fransız)
Sivil
Remzi
Sivil
Mükerrem
Sivil
Vecihi (GÖYNÜMER)
Uçaklar
Breguet-14
B2 / 1 adet
Fiat
Aviatik / Eğitim uçağı / 1 adet
Albatros-D
III Av uçağı / 1 adet
Uçuş
Okulu, Mersin limanını Yunan gemilerinin hücumundan korumak amacıyla
Adana Havalisi Komutanlığı emrine verilmek üzere 2 Temmuz 1922 günü
Adana'ya gelmişti.
İzmir kurtulduktan sonra, uçuş okulu malzemeleri ile birlikte
trenle Konya, Afyon ve Uşak üzerinden 17 Eylül 1922 günü İzmir'e
taşındı.
İzmir
Uçak İstasyonu (Eylül-Aralık 1922)
17 Eylül 1922'de 1 nci ve 2 nci Uçak Bölükleri yeniden ayrılarak
Binbaşı Fazıl komutasında grup olarak teşkilatlandırıldı.
Grup Komutanına bir av uçağı tahsis edilmişti.
1 nci Bölük dört keşif, dört av uçağı, Komutanlığına
Binbaşı Yahya; 2 nci Bölük dört keşif, dört av uçağı,
Komutanlığına Rasıt Binbaşı Kenan atandılar.
3 nci Bölük (Elcezire); üç keşif, bir av uçağı ile Afyon'da
bulnuyordu. Adana'daki Uçuş Okulu da iki keşif uçağı ile İzmir'e
intikal ettirildiler. Pilot Binbaşı Salim (İLKUÇAN) Hava Okulu Müdürlüğüne
atandı.
Uçuş Okulu (17 Eylül 1922 durumu)
17 Eylül 1922 tarihinde İzmir'e intikalini tamamlayan Hava Uçuşu
Okulu'na ordu subaylarından pilot yetiştirmek üzere Batı Cephesi
Komutanlığı ve Milli Savunma Bakanlığından subay istenmişti.
Okulda mesainin boş geçmemesi için uçak bölüklerinden istekli
olan 18 kişiye kurs açılmıştı. 20 öğretmenle kursa devam
edilmekteydi. 15 Aralık 1922'de kursun bitirilmesi ve yeni personel
yetiştirilmesi planlanmıştı.
1923 yılı ortalarında başlangıç eğitimi için Fransa'dan G-27
ve tekamül eğitimi için G-59 uçakları alındı. Okul Komutanlığına
Kurmay Binbaşı Hasan İskender Bey atandı ve bir yıl komutanlık
yaptı.
Uçak Durumu
Faal uçaklar: Afyon'da 5 av, İzmir'de 5 keşif, ve Samsun'da 5 keşif
uçağı İzmir'e nakil için hazır durumdaydı. Arızalı uçaklar:
İzmir'de 15 ve Samsun'da 7 keşif uçağı bulunuyordu. Samsun'daki
arızalı uçaklar tamir edilmek üzere deniz yolu ile İzmir'e gönderilecekti.
(41) Uçak Grup Komutanlığı:
17 Eylül 1922'de Binbaşı Fazıl emrinde teşkili kabul edilmiş
olan 1 nci ve 2 nci Uçak Bölüklerinden oluşan uçak grubu İzmir
/ Seydiköy'de eğitim uçuşlarına devam etmekteydi.
(a)
Hava Kuvvetlerinin Durumu:
Bu sırada Hava Kuvvetlerinin durumu şöyleydi.
Uçuş Grup Komutanlığı ( 1 av uçağı) / İzmir'de
1 nci Uçak Bölük Komutanlığı (4 keşif, 4 av uçağı) / İzmir'de
2 nci Uçak Bölük Komutanlığı (4 keşif, 4 av uçağı) / İzmir'de
Uçak istasyonu (5 av uçağı) / Afyon'da (Daha sonra İzmir'e
nakledildi.)
3 ncü Uçak Bölük Komutanlığı (3 keşif, 1 av uçağı) /
Afyon'da konuşlanmıştı.
(b) Hava Kuvvetleri Müfettişliğinin Emri:
26 Eylül 1922 günü Konya'da bulunan Hava Kuvvetleri Müfettişliğinden
aşağıdaki emir alınmıştı.
1. Seydiköy'de teşkil olunan 1 nci Uçak Bölüğünün
Bursa'ya naklini temin için Afyon Uçak İstasyonu Komutanlığı
kendi stoklarından ayıracağı 5 ton benzin, yeterli nisbette
vakum ve Hint yağını subay komutasında 1 makinist öğrenci, 3
er ve T işareti ile Bursa'ya gönderecektir.
2.
Bu malzemenin Bursa'ya götürüldüğü Müfettişliğe
bildirilecek, daha sonra 1 nci Bölüğe intikal emri verilecektir.
Bursa'ya giden subay meydanda devamlı nöbetçi ve T işaretini hazır
bulunduracaktır.
Hava
Kuvvetleri Müfettişi Muzaffer
Dağtım: Afyon Uçak İstasyonu Komutanlığı
Batı
Cephesi Uçak Grup Komutanlığı
(c)
Genelkurmay Emri:
27 Eylül 1922'de Genelkurmay Başkanlığı, Hava Kuvvetleri Müfettişliğine
verdiği 4620 sayılı emirde, Elcezire Cephesi için keşif ve
av uçaklarından bir uçak bölüğünün kurulmasını ve bir ay içinde
teşkili ve Elcezire Cephesine gönderilmesini istemişti. 3 ncü Uçak
Bölüğünün kurulması için Afyon'da hazırlıklara başlandı.
2 Kasım 1922 günü saltanatın kaldırılışı münasebeti ile İzmir'de
yapılan merasime Uçak Grup Komutanlıağı uçakları havadan iştirak
etmişti.
25 Aralık 1922 tarihli bir emirle bölüğün Elcezire Cephesine gönderilmesinden vazgeçildi.
Karadeniz ve İstanbul bölgesinde kullanılmak üzere İzmit'te 1
nci Ordu emrine verildi. Uçuşa hazır, fakat pilot bulunamaması yüzünden
malzeme halinde muhafaza edilen uçaklar şunlardı.
5 av uçağı Afyon'da, İzmir'e intikale hazır.
5 keşif uçağı Samsun'da, İzmir'e intikale hazır.
Tamir edilmekte olan uçakların durumu ise şöyleydi. İzmir
Uçak İstasyonunda 15 adet keşif uçağının 10 adedi bir ay içinde
hazırlanacak, bunlardan çift kumand olan ikisi hava okulunda uçuşa
verilecek, ayrıca Samsun'dan 7 keşif uçağının yapımına
yeterli malzeme ve yedek parçaların demiryolu ile İzmir'e nakli için
Milli Savunma Bakanlığına teklif yapılmıştı.
|
